Белградската техно дива Тијана Т за Терапија ги споделува своите искуства. Таа вели: „Музиката им припаѓа на сите, тоа се фреквенции кои слободно се емитуваат за да може секој индивидуално да ги почувствува“.
Тијана Т е добро познато лице на локалната музичка сцена во поранешните југословенски земји, а последните неколку години сѐ повеќе е присутна и на интернационалната електронска сцена, рамо до рамо со најголемите ѕвезди на техно универзумот. Во нејзиното импресивно портфолио се вбројуваат настапи на сите 6 континенти, во повеќе од 40 држави и во респектираните клубови како Berghain, Fabric, Bunker NY, Robert Jonson, Beats in Space и Boiler Room (дури 4 пати). Не е ни чудо што глобалните титани како Dystopian и Afterlife ја забележаа и ја примија во своето семејство како резидент диџеј.
Со своите широки музички познавања и еклектичност, нејзиниот стил може да се опише како динамичен acid/techno звук зачинет со елементи на breakebeat, housе, electro…
Неодамна имаше 12 часовен добротворен диџеј сет во Драгстор наменет за поддршка на вработените во овој култен белградски клуб. Какво беше искуството?
Целоноќните сетови не ми се непознати, во Белград најчесто така имам настапувано. И така се имам позиционирано како диџеј и така го имам изградено својот имиџ. Но, ова сепак беше поинаква ситуација. Сѐуште беше почеток на ова Ковид-лудило, Белград ги имаше најстрогите мерки во цела Европа, не смеевме да бидеме надвор помеѓу 5 попладне до 5 часот наутро, а од петок до понеделник исто така воопшто не беше дозволено излегување. Тоа практично значеше дека луѓето беа слободни вкупно 2,5 дена да излегуваат надвор – вистинска вонредна состојба и полициски час. Мојата идеја беше – ако не смеам да бидам на улица, јас ќе се заклучам во клуб и ќе го правам она што најмногу ме радува – ќе пуштам музика. И така се случи сетот за време на полицискиот час, 12 саати, сама во празниот клуб Драгстор. Знаев дека овој екстремен чин ќе привлече внимание, па сакав што е можно повеќе луѓе да го видат Драгстор со својата монументалност. Во исто време тимот на Драгстор подготви неколку оригинални подароци за сите оние кои се одлучија финансиски да ги поддржат, а целиот приход беше наменет за вработените во клубот и кои останаа без приходи. Тоа беше навистина едно екстремно искуство. За време на „all night“ сетови секогаш постои тој еден момент кога како диџеј паѓаш во еден тип на полусвест, во некаков транс и чувство како сѐ што правиш дека не е по твоја волја. Контролата е во некои повисоки инстанции. Тоа ми се случи и тогаш, но сега беше дополнително чудно бидејќи ја немаше публиката да возврати со своја реакција, да испрати енергија. Недостасуваше размена, така што, ова навистина ме истроши енергетски. Во меѓувреме се навикнав и направив повеќе стримови на истиот начин, се разбира, не по 12 часа.
Претпоставувам дека српската влада, слично како и македонската, за време на Ковид-рестрикциите не размислува многу на независните артисти. Што се случува во Белград во овие 9 месеци?
Колку што знам никаква посебна помош не добија ниту угостителите ниту артистите. Оние кои се во редовно вработување имаа можност 3 месеци по ред да добиваат минималец – пример 250 евра месечно и тоа е тоа. Рестриктивните мерки се така осмислени да државата во законските рамки нема никаква обврска да помага, а во реалноста им го оневозможува работењето. Така мене ми изгледа. За жал, Србија и Македонија не се Германија, земја која е доволно богата сите да ги затвори и да ги исплаќа оние кои се спречени да работат. Поминав неколку месеци во Берлин и таму поголемиот дел од луѓето кои се од нашата професија не се воопшто загрозени. Ако си спречен да ја вршиш својата работа – социјалното ти плаќа кирија за стан и добиваш уште неколку стотици евра месечно за храна. Дополнително е тука и еднократната помош која неколку пати ја поделија во висина од 5.000 до 14.000 евра. Земји како Србија и Македонија се обидуваат да ја имитираат Германија, но немаат можност да на тој начин им помогнат на своите граѓани. Не разбираат дека ќе оштетат голем број на луѓе. Тоа ниво на стрес ќе остави големи последици врз психичкото и физичкото здравје.
Веќе неколку години си дел од интернационалната сцена рамо до рамо со најголемите светски музички имиња. Дали некогаш си се почувствувала инфериорно или дискриминирачки поради тоа што си женско и поради тоа што доаѓаш од Балкан?
Често се случувало. Често гледам што се имам направено во последниве 6 години и размислувам колку би била поуспешна да бев, пример, некој маж од Лондон. Неколку пати се случило да добијам коментари од промотерите кои ме букирале дека „не очекувале така озбилен сет“ од мене… и веднаш тоа го поврзуваат со мојот ситен физички изглед, на високи штикли и црвени нокти како тоа да одредува каков диџеј треба да бидам. Еднаш мојот агент мораше да се објаснува со промотерите во врска со мојот хонорар. Му нудеа помалку отколку на другите, бидејќи сум од Србија и воопшто не им беше срам да го кажат тоа отворено. Другиот проблем е што не можам да патувам слободно и што самото планирање на патувањата и потребните визи ми одземаат време и ме забавуваат но, тоа е системска политичка дискриминација на сите нас.
Имаш долгогодишно искуство како радио водител и имаш привлечен, радиофоничен глас. Ги слушав твоите емисии на Rinse FM и она што ми привлече внимание е дека несебично ги споделуваше трак-листите со публиката, што не е вообичаено за многу диџеи. Познавам големи имиња кои и после повеќе децении сѐ уште љубоморно ги кријат траките кои ги пуштаат. Кој е твојот став на ова прашање?
Сè што знам за музиката сум научила следејќи луѓе кои несебично го делеле своето знаење и своите колекции. Слушав радио B92 и Studio B и кога не разбирав што водителот кажал, се јавував во радиото и прашував како се вика песната или изведувачот. Во Србија немаше дистрибуција на музика, па сè преземавме од Soulseek. Тоа е исто несебично делење. Мислам дека навистина не е фер да ја кријам музиката која ја пуштам. Тоа е целосен апсурд. Музиката им припаѓа на сите, тоа се фреквенции кои слободно се емитуваат за да може секој индивидуално да ги почувствува. Всушност, не постои начин некој да украде од мене. Можеме да поставиме двајца диџеи еден до друг, да им ги дадеме истите песни, да им кажеме по кој распоред да ги пуштат и верувајте дека и двајцата ќе звучат потполно различно. Во тоа е и убавината на диџејството и изведување на музика воопшто. Секој има своја индивидуална интерпретација на тие универзални фреквенции.
Што слушаш кога си дома, кога сакаш да се опуштиш и да уживаш сама со себе?
Кога баш сакам да уживам слушам нешто од големите класици, албуми кои ми се добро познати. Оние кои ги знам во секоја нота. Слушањето на нова, непозната музика побарува ангажман, свесност. Музиката која добро ја знаете овозможува тотално препуштање.
Прочитав една анегдота. Една вечер, кога сте имале настап со Abe Duque во клубот Robert Johnson во Берлин, се случил мал инцидент. Приклучокот за струја се запалил и сите машини застанале со работа. Единствено што останало вклучено е твојот микрофон. Си се нашла во ситуација да забавуваш 1000 луѓе, комплетно сама цели 5 минути. Тогаш си почнала да пееш некоја југословенска хит песна. Во тој момент пред тебе се нашол уредникот на списанието Groove и толку му се допаднала песната што потоа напишал цела страна позитивна рецензија во својот магазин. Која беше таа песна?
Тоа се случи во 2005 година во Offenbach, мојот втор настап во животот, сѐ беше целосна импровизација и без самиот инцидент со струјата. Журката беше многу значајна, покрај нас беа Ricardo Villalobos, Luciano, Magda… цела „all stars“ екипа на врвот на славата во таа 2005 година. Кога сѐ се изгаси, јас не можев да се сетам на ниту еден текст од било која песна, а морав да ја спасам забавата. Ја отпеав Руди на Беби Дол. Никој не разбра ни збор, но сите беа воодушевени. Сѐ уште понекогаш знаат да ми се јават луѓе кои таа вечер беа присутни за да се потсетат на тој момент, класичен „I was there“ момент.
Кој е твојот совет за идните генерации диџеи?
Во моментот на сите случувања и промени кои ни ги донесе 2020 година мојот единствен совет е – не се согласувајте да бидете диџеј во матриксот. Стримовите и виртуелните диџеј сетови се одлично преодно решение додека не ни е дозволено да се собираме, но не смееме да дозволиме клупската култура да биде забранета засекогаш. Мора да се најде некое решение. Впрочем, диџејството нема многу поента без публика. Само пред публика се гледа кој диџеј е навистина добар.
Со Тијана Т разговараше Илина Ангеловска
Belgrade techno diva Tijana T for ТЕРАПИЈА shares her experiences. She says: “Music belongs to everyone, these are frequencies that are freely broadcasted so that everyone can feel them individually.”
Tijana T is a well-known artist of the local music scene in the former Yugoslavia, and in the last few years, she has been active in the international electronic world, performing side by side with the biggest stars of the techno universe. Her impressive portfolio includes performances on all 6 continents, in more than 40 countries and respectable clubhouses such as Berghain, Fabric, Bunker NY, Robert Jonson, Beats in Space and Boiler Room (as many as 4 times). No wonder global titans like Dystopian and Afterlife have received her in their family as a resident DJ.
With a wide range of musical knowledge and eclectic style, her specialty is dynamic acid/techno sound spiced with elements of breakbeat, house, electro and synth-rock.
You recently had a 12-hour charity DJ set at Drugstore to support the employees at this cult Belgrade nightclub. What was this experience like?
All night sets are not unknown to me, I usually perform like that in Belgrade and that’s how I defined myself as a DJ and how I built my image. This was a slightly different situation though. It was still some beginning of this Covid madness, Belgrade had the strictest measures in all of Europe, we were not allowed to be on the streets between 5 PM and 5 AM during workdays, and from Friday to Monday not allowed at all. This practically meant that people were free to walk for 2 and a half days a week. That was a real emergency and a real curfew. My idea was – if I can’t go outside, I’ll lock myself in a club. And I will do what makes me happiest – I will play music. So I did a set during the curfew, 12 hours, alone in an empty Drugstore club. I knew that this extreme act would attract attention and I wanted as many as possible to see Drugstore in all its monumentality. At the same time, the Drugstore team prepared very original gift packages for everyone who decided to support them financially. The whole income went to the people who work at the club and who were left without their monthly income. It really was an extreme experience. During all-night sets, there is always that one moment when as a DJ you fall into a kind of semi-consciousness, trance and as if everything you do, does not come of your own free will, control is in some higher instances. The same thing happened to me then, only it was extra weird because there was no audience to react back or send some energy. The exchange was missing, so it really drained me out of energy. In the meantime, I got used to it and did a lot of sets in the same way, of course not 12 hours long.
I assume that the Serbian government, similarly to the Macedonian one, at the time of the Covid restriction, did not think much about the independent artists. What is happening in Belgrade these 9 months?
As far as I know, neither the caterers nor the artists received any special help. Those who are permanently employed are allowed to receive the help of the minimum wage for 3 months in a row – for example, 250 euros per month. And that’s it. Restrictive measures are designed so that within the legal framework, the state is not obliged to help anyone, and in reality, it prevents people from working. That’s how it seems to me. Unfortunately, Serbia and Macedonia are not Germany, which is rich enough to shut down everything and pay everyone for what they are restricted to do. I spent a few months in Berlin and over there, the vast majority of people from our business are not endangered. If you are unable to do your job – social security pays you the rent for an apartment and you get a few hundred euros a month for food. Besides, there is a one-time help, which was been given to citizens several times in the amount from 5 to 14 thousand euros. Countries such as Serbia and Macedonia are trying to follow Germany, but do not have the means to help their citizens. They do not realize that this will harm a large number of people. This type of stress will have huge consequences on mental and physical health.
For several years now, you have been on the international scene side by side with all the world’s big music stars. Have you ever felt inferior or discriminated against just because you are a woman or because you come from the Western Balkans?
It happens all the time. I often look at what I have done in the last 6 years and just think about how I would be far more successful if I were, for example, a guy from London. It has happened several times that promoters who book me after the set tell me that “they didn’t expect such a serious set” from me and then they associate it with my tiny physical build, with high heels, red nails. It’s like it determines what kind of DJ I should be. Once my agent had to argue with the promoters about my fee, they offered me less than the others because I am from Serbia and they were not even ashamed to say it openly. Another thing is that I cannot travel freely and that travel planning and visas disturb and slow me down – but that is systemic, political discrimination of all of us.
You have many years of experience as a radio host and you have an attractive and radiophonic voice. I’ve listened to your shows on Rinse FM and what left me an impression is that you selflessly share tracklists with your audience, which is not common for many DJs. I know a lot of big music names, who even after several decades, still jealously hide the track names they play. What is your position on this issue?
All I know about music I learned by following people who selflessly shared their knowledge and their collections. I listened to radio B92 and Studio B and when I didn’t understand clearly what the host said I would call the radio to ask what was the song name and the artist. There was no music distribution in Serbia, so we downloaded everything from Soulseek. That is the same selfless sharing. I don’t think it would be fair to hide the music I play from others. That is a complete absurdity. Music belongs to everyone, these are frequencies that are freely broadcasted so that everyone can feel them individually. After all, there is no way someone can “steal” something from me. We can put two DJs next to each other, give them the same tracks, give them a schedule to play the tracks and trust me those two DJ sets will sound completely different. That is the beauty of DJ-ing and performing music in general. Everyone has their own, individual interpretation of these universal frequencies.
What do you listen to when you are at home when you want to relax and enjoy yourself?
When I really want to enjoy it, I play some of the great classics, albums that I know very well. The ones I know in every note, every break. Listening to new, unfamiliar music requires engagement, awareness. The music you well know causes total surrender.
I read an anecdote. One night, when you were performing with Abe Duque at the Robert Johnson Club, there was a small incident. The power connection caught fire and all the machines stopped working. The only thing left on was your microphone. You found yourself in a situation of entertaining 1000 people, completely alone for almost 5 minutes. Then, you started singing a Yugoslav synth-pop song. At that moment, the editor of Groove magazine found himself next to you and he liked the song so much, so after that, he wrote a whole page of positive reviews in his magazine. What was that song?
It was in Offenbach in 2005, my second performance in my life, it was a total improvisation even without that incident with the electricity. The party was very important, next to us worked Ricardo Villalobos, Luciano, Magda… the whole all-stars team at the peak of the glory in 2005. When the power went down, I couldn’t remember the words of any song at all and I had to save the party. I sang Bebi Dol’s “Rudi”. Nobody understood a word, but everyone was delighted. I still sometimes get calls from people who were present that evening to remember that moment, the classic “I was there” moment.
What is your advice for the next generations of DJs?
In light of the events and changes that 2020 has brought us, my only advice is – don’t agree to be a DJ in the matrix. Streams and virtual DJ sets and festivals are a good transitional solution until we are allowed to get together, but we must not agree to ban club culture forever. A solution must be found. After all, DJ-ing doesn’t make much sense without an audience, you can really see who is a good DJ in front of the audience.
Tijana T. was interviewed by Ilina Angelovska
